sümer etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
sümer etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

"Bir zamanlar ne yılan vardı, ne akrep vardı,
Ne sırtlan vardı, ne arslan vardı.
Ne vahşi köpek vardı, ne kurt vardı,
Ne korku vardı, ne işkence vardı.
İnsanın düşmanı yoktu."*

M.Ö. 2500
Mezopotamya

"Benimle gel." dedi Enkiduma. "Eğer hızlı hareket edersek onlardan önce köye varabiliriz."

Yanındaki kızın söylediklerinden hiç bir şey anlamadığı kısa bir süre sonra aklına geldi genç adamın. "Seninle nasıl anlaşacağız acaba?" dedi dert yanarcasına. Kafasıyla ve eliyle işaret etti gitmeleri gerektiğini, ardından kızın elini tuttu ve kendine doğru çekti. Birlikte ormanın içinde yürümeye başladılar. Enkiduma, tek başına olsa ve koşsa kesinlikle adamlardan önce köye varabilirdi ancak şimdi yanındaki kızla birlikte emin olamıyordu. En azından hava kararmadan varmış oluruz diye düşündü. Sonra aklına gün batımında yapılacak tören geldi. Kahin, ondan temiz olmasını istemişti ama Enkiduma'nın her tarafı çamur ve hayvan dışkısı ile kaplıydı. Bu sefer gerçekten sinirlendirecekti onu ve o kızdığında karşısında olmaktan nefret ediyordu. Fazla laf etmezdi ama suskunluğu her zaman çok şey anlatırdı. Bakışları Enkiduma'nın içine işler ve kalbinin bir şekilde yavaşlamasını sağlardı. Enkiduma, böyle anlardan nefret ederdi.

"Daha hızlı gidebilir misin?" diye sordu kıza. Enkiduma'nın gözleri kızın anlamsız bakışları ile kesişti. "Aridne. Evet ismin buydu. Aridne." dedi Enkiduma. Olduğu yerde, koşarmış gibi yaptı, kollarını ve bacaklarını hareket ettirdi. Kız gülümsedi. Kafasını anladığını belli edecek şekilde aşağı ve yukarı salladı. Enkiduma, artık çok daha hızlı adımlarla, neredeyse koşarak ormanın derinliklerinde ilerlemeye başladı. Aridne, hiç oyalanmadan tam arkasından geliyordu. Enkiduma kızın onunla karşılaşıncaya kadar ne kadar yürütüldüğünü tahmin bile edemezdi. Yorgun olmalıydı, buna rağmen araları fazla açılmıyor, kız Enkiduma'ya ayak uyduruyordu. Diz boyu çalıların arasından, ağaçların bir sağından bir solundan geçerek ilerliyorlardı. Genç adam beline bağladığı deri su matarasını yokladı. İçerisinde çok az su kalmıştı. Kızın suya ihtiyacı olup olmadığını merak etti. Önce yavaşladı, sonra olduğu yerde durdu. Az sonra kız hemen yanında belirdi. Enkiduma, matarayı belinden çıkardı. Çok az suyu eline boşalttı ve içermiş gibi yaptı. Elindeki su ile dudaklarını ıslattı. Matarayı Aridne'ye uzattı. Aridne, önce mataranın ağzını kokladı, mataradan bir yudum aldı. Sonrasında tek bir dikişte, ağzının kenarlarından suları saçarak mataranın içindeki suyu bitirdi.

"Daha yolumuz vardı. Keşke hepsini bitirmeseydin." dedi Enkiduma. Kız anlamsız gözlerle ona baktı ve gülümsedi. Altın rengi saçları ve deniz rengi gözleri ile gülümseme birleştiğinde, insanın içindeki tüm karanlık noktaları dolduran bir ışığa dönüşüyordu. Enkiduma bir şey söyleyemedi, düşündü. Aklına, köyün hemen yanından geçen nehirin kollarından birinin ormanın içinde ufak bir yol oluşturduğu bölge geldi. Yolu biraz uzatacaklardı ama biraz daha suya ihtiyaçları olacağı kesindi. 

"Bu taraftan, beni takip et." dedi kıza ve bulundukları yerden batıya doğru dönerek koşar adım gitmeye başladı. Enkiduma, arada sırada kafasını kaldırıp gökyüzüne bakıyor. Ağaç dallarının izin verdiği kadar güneşi görmeye çalışıyordu. Güneş ışıklarının etkisi azalmaya başlamış ve artık tam tepelerinden değil, gittikleri yönden onlara doğru geliyordu. Hava kararmadan köye ulaşmak için hala biraz zamanları vardı.

Enkiduma, bir süre daha koştuktan sonra durdu. Etrafına bakındı. Hemen önünde, ormanın diğer bölgelerinden biraz daha açık yeşil olan kısma baktı.

"İşte geldik." dedi.

Yeşil olan alana doğru yürüdü. Tam önünden akan suyu gördü ve gülümsedi. Bir adım atarak aşağı indi. Elini uzattı ve kızın inmesine yardımcı oldu. Enkiduma, dizlerinin üzerine çöktü. Önce buz gibi akan su ile yüzünü yıkadı, ardından bir miktar su içti. Aridne'de tam yanında aynı şeyleri yapıyordu. Genç adam yüzünü, ellerini ve kollarının bir kısmını tamamen pislikten arındırmayı başarmıştı. Kahin'in temizden kastı bundan fazlasıydı ama idare etmesi gerekecekti artık. Aridne küçük su akıntısının yanında oturmuş dikkatlice yukarı bakıyordu. Enkiduma kızın gözlerinin kilitlendiği yöne baktı. Büyük bir ağacın sağa ve sola açılmış iki büyük dalında iki baykuş oturuyordu. Enkiduma, kendisine tanıdık gelen bir görüntü ile karşılaşmıştı. Kahin'in evinde bir kil tablete işlenmiş bir süs, bir tasvir. Hatırlamaya çalıştı.

"Kanatlı Ölüm Tanrıçası Lilith." dedi. Evet, kesinlikle o tasvire benziyordu. Ayakta duran, kanatları iki yana açık ve elinde bir takım semboller olan bir figür. Figürün iki yanında ona muhafızlık eden iki büyük baykuş. Ağaç, kil tabletin gerçeğe dönüşmüş hali gibiydi. Sadece o tablette, Lilith'in boş göz çukurları baykuşların bakışlarına benziyordu ve bu ağaçta göze benzeyen hiç bir şey yoktu. İki baykuş ağaca tünemiş duruyorlardı. İnsanların böyle yerlere girmek istememelerinin bir sebebi de bu tarz benzetmeler yapıyor olmalarıydı. Rüzgarın sesini "pazuzu"ya, ağacın görüntüsünü bir tanrıya veya kötü ruhlara benzetip ormandan uzak duruyorlardı. Köydekiler bu manzara ile karşılaşsalar, yolunu şaşıranları pençeleriyle parçalamak için sessiz baykuşlarıyla beraber bekleyen Kanatlı Ölüm Tanrıçası Lilith'i gördüklerini anlatırlardı. Enkiduma, ormana girdiği ilk günden beri, değişik şeyler görüyordu ama bunların hiç biri iyi yada kötü bir tanrı değildi, geçmiş zamanın veya bugünün hayaletleri değildi. Sadece doğanın bir parçasıydı gördükleri.

"Korkma." dedi kıza, söylediği şeyleri anlayacağını düşünerek. Kollarını gösterdi ve ardından elini bıçağına attı. Kıza güvende olduğunu anlatabilmek istiyordu. Aridne, iki kuşu göstererek kendi dilinde bir şeyler söyledi. Bu sefer anlamama sırası Enkiduma'daydı. Kızın suratına baktı ve ne kadar farklı olduğunu düşündü.

"Hadi gel, yola çıkma zamanı. Hava kararmadan köye ulaşmalıyız." Matarasını önlerinden akan suya daldırdı ve sonuna kadar dolduğundan emin oldu. Kızın koluna dokundu. Kafasıyla gideceği yönü işaret etti ve hızlı adımlarla yürümeye başladı. Aridne, vakit kaybetmeden peşine takılmıştı bile.

Aridne'nin hızlı nefes alış verişlerinin eşliğinde Enkiduma hiç durmadan yoluna devam ediyordu. Köye yaklaşırlarken, kızında artık dayanma gücünün sonuna geldiğini hissedebiliyordu. Ağaçlar azalmaya, gök yüzü daha fazla görünür olmaya başlamıştı. Enkiduma, kafasını kaldırdı ve gökyüzüne baktı. Güneş, tamamen ortadan kaybolmuş, mavi gök lacivert ile siyah arası bir renge dönmüştü. Ay, gökyüzünde yavaş yavaş yükseliyordu.

Enkiduma, durdu. Aridne de peşinden. Etrafa bakındılar, Enkiduma dinlemeye başladı. Aridne'nin nefes alıp verişi sessizliği bozuyordu. Çok geçmeden ormanın sonundan gelen sesler kızın nefes sesini bastırmaya başladı. Önce kuşların ağaçları gagalamasına benzer sesler duydular. Sesler yaklaştıkça gagalama sesi yerini, yürüyen atların ayak seslerine bıraktı. Bir süre sonra gelen seslerin temposuda değişti.

"Tören başlıyor. Geç kaldık."

Kahin'in evi ile orman arasında bütün köy toplanmıştı. Kutsal ağaç ve sunağa giden yol üzerine kilden yapılma küçük yağ lambaları bırakılmış, köy ile ağaç arası aydınlatılmıştı. Köyün erkekleri ellerine meşaleler almış, meydanı gündüze çevirmişlerdi. Köyün neredeyse tamamı tören alanındaydı. Orada olmayanlarda sırayla gelmeye başlamıştı.

Yolun ortasında bir koyun yavaş yavaş, kutsal ağaca doğru çekiliyordu. Hemen arkalarında bir grup genç, meşe ağacından yapılmış ve üzeri tabaklanmış keçi derisi ile kaplı trampetlere ellerindeki çubuklarla vuruyorlardı. Çubuklar belli bir düzen ve ritm ile keçi derisinin üzerine iniyor, sesler ahenkle insanların kulaklarına ve gökyüzüne ulaşıyordu.

Enkiduma, tüm olan biteni izleyebilecekleri ama diğerleri tarafından görülemeyeceklerini düşündüğü bir noktada durmuştu. Aridne, çalıların arasından şaşkınlıkla olan biteni izliyordu. Enkiduma, Aridne'ye baktı.

"Kimseye görünmeden eve geçemeyiz. " dedi. "En iyisi sen burada bekle. Ben ayine katılmak zorundayım. Kahine yardım etmem gerekiyor."

Aridne, Enkiduma'nın söylediklerini dinliyor gibi gözüküyordu. Enkiduma, kızın hiç bir şey anlamadığını tekrar hatırladı. Elleri ve kollarıyla anlatmaya çalıştı. Ellerini bir kaç kez yere vurdu. Sağ eliyle Aridne'ye dokundu, sol eliyle tekrar yere dokundu. Sonra kendisini gösterdi ve ayin alanını gösterdi. "Oraya gitmek zorundayım. Sen, tören bitene kadar beni bekle. Sonra seni gelip alacağım." Enkiduma çalıların içerisinde bir kaç adım attı. Kızda onunla birlikte ilerledi.
"Hayır, hayır." dedi Enkiduma. "Sen burada beni bekleyeceksin." Kız, gitme demek istediğini belli etmek için Enkiduma'nın kolunu tuttu. Kafasını iki yana salladı.
"Gitmek zorundayım. Ayinde Kahin'in yanında olmak zorundayım."
Enkiduma, yine elleriyle anlatmaya çalıştı. "Burada beni bekle, ortalık sakinleştiğinde gelip seni alacağım." dedi. Kızı orada bıraktı ve ağaçların arasından, yolu tam karşıdan görecek bir noktadan, kalabalığın arasına sessizce karıştı.

Kalabalık, kayın ağacının hemen yanındaki alanda büyük bir daire oluşturmuş, ellerindeki meşaleler ile bekliyordu. Yolun iki yanına yerleştirilmiş yağ lambaları insan topluluğunun içine kadar geliyordu. İnsanların tam ortasına, dairenin merkezine, iki insan boyutunda bir ağaç gövdesi yerleştirilmişti. Ayinin başlamadan bir kişi gelir ve ağaç gövdesinde, her biri göğün katlarını temsil edecek olan, aşağıdan yukarı doğru yedi oyuk açılmıştı. Enkiduma, daha çocukken oyukları açmaya gönüllü olurdu. Her oyuğu kendisine basamak olarak kullanır, açtığı oyuğa ayağı ile basar ve bir sonrakini açardı. Böylece ağacın üst noktalarına kadar tırmanabilirdi. Biraz daha büyüdükten sonra, bıçak ve balta kullanmaktaki mahareti sayesinde Kahin için en güvenilir kurban parçalayıcısı olmuştu. Bu akşam ki, ayinde de görevini yerine getirecekti.

Koyunu kalabalığın ortasına çeken kişi, baş tutan, artık iyice zorlanmaya başlamıştı. Trampetlerin ritmi giderek artıyor, kalabalıktan yükselen uğultu hayvanı ürkütüyordu. Kurban edilecek koyun sonunda insandan oluşan dairenin ortasına, ağaç gövdesinin yanına geldiğinde baş tutan onu gövdeye bağladı. Trampet çalan gençler, kalabalığın hemen önüne, belli aralıklarla tam bir daire olacak şekilde yerleştiler. Son olarak Kahin dairenin içine girdi. Elinde meşale olan bir adam Kahin'in yanına geldi. Kahin, elinde tuttuğu bir çubuk tütsüyü ateşe değdirdi. Çubuktan dumanlar ile birlikte büyülü bir koku etrafı sardı. Kahin, daire şeklindeki trampetçilerin yanına tek tek uğradı ve tüten dumandan hepsinin üzerine üfledi. Üzerine duman üflenen trampetçi, kendinden geçiyor, trampetine daha sert ve daha ritmik bir şekilde vurmaya başlıyordu. Kahin, son trampetçinin üzerine de dumanı bıraktıktan sonra, sesler göğü yırtacak bir yüksekliğe ulaşıyor, vuruşlar dört nala koşan vahşi bir at sürüsünü andırıyordu.

Kahin, kurbanlık koyunun yanına döndüğü sırada Enkiduma ile göz göze geldi. Enkiduma'ya baktı, baştan aşağı süzdü. Genç adam bütün vücudunun titrediğini hissedebiliyordu. Kahin'in bakışları Enkiduma'nın sadece dışına değil, aynı zamanda içine de işliyordu. Kahin, fazla oyalanmadan koyunun yanına yürüdü.

"Göğün ve yerin tanrıları diz çöker önünde,
Sümer'in halkı ve yaşayan yaratıkları,
Geçit yapar önünde
Tatlı ala davulu çalınır önünde
Göğün büyük hanımına selam deriz"

Kahin, tören için sözlerini bitirir bitirmez, orada bulunan herkes "Ay o" diye bağırdı hep bir ağızdan. Sesleri göğü yaran bir şimşek gibi çıktı. Kahin, elindeki tütsünün dumanının kurbana ulaşması için, boşta olan elini koyuna doğru sallıyordu. Kurbanın etrafında bir kaç tur döndükten sonra Enkiduma kalabalığın içinden çıktı ve kurbanın yanına geçti. Hayvanın kafasını tuttu ve iki büyük taşın üzerine yatırdı. Kahin, Enkiduma'nın yanına eğildi. Belinden bıçağını çıkardı ve havaya kaldırdı. Kalabalıktan tekrar bir uğultu yükseldi. Kahin, bıçağını hayvanın boğazına dayadı. Tek hamle ile şah damarını ve boynunu kesti. Enkiduma çırpınan hayvanı zapt etmek için tüm gücüyle bastırdı. Hayvanın kanları iki taşın arasındaki oyuktan süzülmeye başladı. Kalabalıktan bir kişi elindeki çanağı oyuğun ucuna yerleştirdi. Süzülen kanlar yavaş yavaş çanağa dolmaya başladı. Yeterli miktarda dolduktan sonra Kahin çanağı aldı ve ayağa kalktı. Belinden çıkardığı yapraklı bir dalı kanlı çanağa daldırdı. Ardından etrafındaki dairenin içinde gezmeye başladı. Elindeki yapraklı dalı kanlı çanağa daldırıp çıkarıyor sonra da insanların üzerine serpecek şekilde sallıyordu.

Enkiduma, hayvanın kıpırdamadığından emin olduktan sonra Kahin'in bıçağı ile kurbanı tam ortasından ikiye kesmeye başladı. Deri ikiye ayrılmaya başladıktan sonra karnında bir yarık açtı ve ilk olarak karaciğeri dışarı çıkardı. Karaciğer özel olarak ayrılmalıydı çünkü daha sonra Kahin onun aracılığıyla kehanetlerde bulunabiliyordu. Enkiduma, karaciğerden sonra hayvanı ortadan ikiye ayırma işlemine devam etti. Kurbanın sağ tarafı tamamen tanrılara armağan edilmeliydi. İki taraf birbirinden yeterince ayrıldıktan sonra kemiklere hiç zarar vermeden sağ taraftan yedi parça kesti. Yanına gelen yedi kadın hayvandan birer parça aldılar ve dairenin ortasına dikilmiş olan ağaç gövdesinde açılmış oyuklara birer et bıraktılar. Enkiduma, dikkatlice hayvanı küçük parçalara böldü. Bütün etler bir yerde toplandı ve pişirilmek üzere köyde yakılan ateşe götürüldü.

Kahin, insanların etrafında dolaşmayı bitirmiş. Herkesin üzerine bir miktar kan serpmişti. Son olarak Enkiduma'nın yanına geldi. Elindeki yapraklı dalı kanın içine batırdı. Bir an durdu. Enkiduma'ya baktı. Enkiduma tam konuşacağı sırada kanları suratına attı.

"Biliyorum, açıklayabilirsin." dedi Kahin Enkiduma'ya.
"Evet, açıklayabilirim. Hatta gösterebilirim."

İnsanlar yavaş yavaş ayin alanını terk etmeye başlamıştı.

"Sonra. Önce buradaki işimizi bitirelim."

Enkiduma, en başta ayırdığı karaciğeri Kahin'e uzattı. Kahin, karaciğeri bir bez parçasının içine sardı ve farklı renklerde ipliklerden yapılmış ağzı büzülebilen torbasına koydu. Enkiduma, etrafına bakındı. Artık neredeyse sadece ikisi kalmıştı ayin alanında.

"Sana bir şey göstermem gerek." dedi Kahin'e.
"Misafirlerimiz var." diye karşılık verdi Kahin.
"Nereden bildin?"
"Arkana bak evlat. Şu taraftan geliyorlar."

Enkiduma, oturduğu yerden kalktı ve arkasına döndü. Kendilerine yaklaşmakta olan atlıları gördü. Aridne'yi yanlarından kaçırdığı atlılar. Adamlar ve onların peşi sıra giden köleleri yavaş yavaş yaklaşıyordu. Enkiduma, Aridne'yi bıraktığı ağaçlara doğru baktı. Bir kaç çalı ve bir ağacın dalları kıpırdadı. Yaklaşan atlardan biri şahlandı. Üzerindeki adam güçlükle de olsa atını sakinleştirdi. Atlılar, Kahin ve Enkiduma'nın tam önünde durdular.

"Kalacak yere ihtiyacımız var, ihtiyar." dedi içlerinden bir tanesi.
"İyi bir zamanda geldiniz. Inanna sizi seviyor." diye karşılık verdi Kahin.
"Kalacak yer bulabilir misin bize?"
"Tabii, tabii. Köyde misafirleri ağırlayabileceğimiz yerimiz vardır."

Kahin, adama biraz yaklaştı.

"İnanna sizi kutsasın." dedi ve elindeki yapraklı dalı kanlı tasın içine daldırıp adamın suratına doğru salladı. Adam, kolu ile suratını sildi ve yere tükürdü.
"Bizi kalacağımız yere götür, ihtiyar." dedi. Enkiduma, bir adım ileri attı. Kahin, Enkiduma'nın koluna dokundu.
"Bizi takip edin o zaman." dedi Kahin.
"Ben burada kalıp ortalığı toplasam iyi olur."
"Hayır, sende bizimle geliyorsun genç yardımcım." diye karşı çıktı Kahin.
"Ama benim burada kalmam..."
"Hayır." Bu sefer Kahin'in sesi yükselmişti. Enkiduma başka bir şey söyleyemedi. Arkasını döndü ve ormana baktı. Kahin, köye doğru yürümeye başladı. Enkiduma, onun peşine takıldı. Atlılar beraberlerindeki köleler ile birlikte yaşlı adamı ve genç yardımcısını takip ettiler.












"İlk günlerde, en ilk günlerde,
İlk gecelerde, en ilk gecelerde,
İlk yıllarda, en ilk yıllarda,

Gök yerden uzaklaştığı,
Ve yer gökten ayrıldığı,
İnsanın adı konduğu zaman;
Gök tanrısı An göğü götürdüğü zaman,
Ve hava tanrısı Enlil götürdüğü zaman,
Yüce Aşağının kraliçesi Ereşkagil'e yeraltı dünyası verildiği zaman

İşte o zaman, bir ağaç, tek bir ağaç
Bir huluppu ağacı
Dikildi Fırat'ın kıyısına."*


"Yer Tanrılarının mağrur kraliçesi,
Gök Tanrılarının baş tacı,
Göğü titretir, yeri titretirsin.
Yükseklerde çakar,
Yere ateş atarsın.
Güney rüzgarı gibi sağırlatıcı emrin
Islık çalarak dağlara yayılır,
Uğuldayan fırtınan ile
Boşaltırsın ülkeye yağmuru.
Fırtına gibi saldırır
Kasırga gibi kudurursun" *